Hepimizin aklından bir çok defa, uçakların ne kadar yakıt tükettiği sorusu geçmiştir. Oldukça şaşırtıcı detaylar içeren bu konuya biraz daha yakından bakalım…
Konunun detaylarına inmeye başladığımızda karşımızdaki sayılar, bir anda baş döndüren bir hızla büyümeye başlıyor. Uçuşlarımızda olağanüstü miktarda yakıt tüketimi gerçekleşiyor. Örneğin, bir Boeing 747, uçuşta her saniye bir galon yani yaklaşık 3,8 Litre yakıt tüketiyor. Bu durum, Boeing 747’nin beş saatlik bir uçuşta 18.000 galon yani 68137,4 Litre yakıt tükettiği anlamına geliyor.
Gelin bu değeri, ortalama bir otomobilin yakıt sarfiyatı ile karşılaştıralım. Yeni bir arabanın ortalama tüketim seviyesi galon başına yaklaşık 35 mil yani yaklaşık 60 kilometredir. Yani New York ile Paris arasında gerçekleştirilecek 5 saatlik bir uçuşta kullanılacak olan 18.000 galon yakıtı, bir otomobil, 804 bin km yol yaptığında tüketebiliyor. Gerçekten korkunç!
Ülkemizde iç hat uçuşları için en çok kullanılan uçaklardan birisi olan Airbus A 320, 100 km de ortalama 427 litre yakıt tüketiyor.
Yolcu kapasitesi 180 kişi.
Kişi başı ortalama 2.35 Lt yakıt tüketimine sahip.
Ayrıca Airbus’ın bu serisi 24 bin 210 litre yakıt alabiliyor. Full depo 5 bin 700 kilometre yol katedebiliyor.
| İstanbul → Antalya | 515 Km | 2.199 Lt | 10.900 ₺ |
| İstanbul → Kıbrıs | 795 Km | 3.394 Lt | 16.800 ₺ |
| İstanbul → Trabzon | 924 Km | 3.945 Lt | 19.600 ₺ |
| İstanbul → İzmir | 345 Km | 1.473 Lt | 7.300 ₺ |
Lojistiği Zor
Bu rakamlara bakıldığında, uçaklara yakıt ikmali yapmanın ciddi bir lojistik zorluk olduğunu fark etmek zor değil. Ancak karşılaştırma, aslında bizim yaptığımız kadar da basit değil. Uçaklar, otomobillere göre çok daha fazla insan taşıyor. Üzerine konuştuğumuz Boeing 747, toplamda 568 kişiyi aynı anda uçurabiliyor. Uçak tamamen dolu olmasa ve örneğin sadece 500 koltuk satılsa bile, yaptığımız karşılaştırma biraz daha mantıklı bir zemine oturuyor.
Bu hesaba göre aslında Boeing 747, kat ettiği her mil için, uçaktaki kişi başına sadece 0.01 galon yakıt tüketiyor. Bu hesap, uçağın her yolcu için 1 galon yakıt ile 100 mil yol katettiği anlamına geliyor. Nihayetinde tüm sonuçlar, uçakların, içinde sadece bir kişi taşıyan bir otomobile göre neredeyse iki kat daha fazla yakıt tasarrufu sağladığı sonucunu ortaya koyuyor. Elbette otomobilde daha fazla insanın seyahat ettiği durumlarda hesap da değişiyor. Bu yüzden paylaşımlı araç kullanımı ve diğer çevre dostu ulaşım biçimlerinin önemi sıklıkla karşımıza çıkıyor.
Kurallar Katı
Uçağa yakıt ikmali söz konusu olduğunda, çok büyük miktarlarda transfer yapılacak olması nedeniyle katı kurallar izleniyor. Havayolları, yakıt ikmali konusunda, dünya genelinde büyük ölçüde benzer olan düzenleyici prosedürlere uymak zorunda. FAA ve EASA yönetmeliklerine göre, uçağın kaptan pilotu, kalkıştan önce yeterli yakıtın olmasını sağlamaktan sorumludur.
Yakıt deposunda şu yakıtlar bulunur:
- Sefer için gereken yakıt
- Başka meydana yönlenme ihtimali için gereken yakıt
- Yedek yakıt
- Acil durum yakıtı
- Taksi yakıtı
- Ek yakıt
- Yakıt ikmali ihtimali için gereken yakıt
Boeing 747’nin yakıt kapasitesi 52.000 galonun üzerinde. Diğer uçak modellerinin de son derece geniş yakıt depoları bulunuyor. Bu rakamlar dikkate alındığında havayolları için yakıt maliyetleri korkunç derecede yüksek gibi görünebilir.
Örneğin Londra’dan New York’a yapılan bir uçuşta kullanılan yakıtın bedeli yaklaşık 25.000 Dolar civarında. Oysa uçakta 400 yolcunun bulunduğu bir senaryoda, yakıt gideri kişi başına 62,5 Dolar’a kadar iniyor. Bu nedenle, hava yolu seyahatlerini makul fiyatlara gerçekleştirebiliyoruz.
Uçak Yakıtının Litresi Ne Kadar?
Uçaklar, Jet A-1 olarak adlandırılan ve ana maddesi özel bir petrol türevi olan “kerosen” ile çalışıyor. Parafin yağı olarak da bilinen, yanıcı özellikte bir hidrokarbon sıvısı olan kerosen, eskiden evlerde aydınlatma amaçlı kullanılan gaz lambalarında kullanılan gaz yağı olarak da biliniyor.
Uçak yakıtı Jet A-1’in litre fiyatı, ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. 23 Eylül 2021 tarihiyle ülkemizde Jet A-1’in litre fiyatı 0,58 Dolar seviyelerinde.
Bonus Bilgi…
İngilizce’de winglet olarak tâbir edilen kıvrık kanat uçları temel olarak, sabit kanatlı hava taşıtlarında verimliliği artırmak için kullanılan bir tasarım tercihidir.
Aslına bakacak olursak, yolcu uçakları bu küçük aerodinamik kıvrık kanat uçları olmadan da uçabilir.
Ancak bu küçük parçaların hem gürültü kirliliğini azaltması hem de yakıt tasarrufu sağlaması açısından önemli görevleri vardır.
